Głuszce zwyczajne to nasza pasja. Fascynują nas i nie ma dnia, w którym nie zastawialibyśmy się, w jaki sposób możemy chronić i pomagać głuszcom. Zdajemy sobie sprawę, że głuszce nie są najpopularniejszymi ptakami w Polsce, a wiedza o nich jest ograniczona wśród naszego społeczeństwa.
W tym artykule postaramy się przybliżyć sylwetkę głuszca zwyczajnego oraz omówimy sposoby, w jakie można chronić te piękne ptaki.
Głuszec zwyczajny – co warto o nim wiedzieć?
Zacznijmy od początku, czyli od opisania najważniejszych cech głuszca zwyczajnego. Ten imponujący ptak jest uważany za największego leśnego koguta na świecie! Można go spotkać w lasach Ameryki Północnej, Azji oraz w północnej Europie. Jego charakterystyczną cechą jest duży rozmiar. Chociaż oficjalnie głuszec zwyczajny nie jest uważany za gatunek objęty wyginięciem, całą populację głuszca dotyka wiele zagrożeń, głównie ze strony człowieka.
Po czym rozpoznać głuszca? Na pewno w oczy rzuci Ci się jego okazałe ubarwienie. Samce głuszca mają piękne, czarne pióra, które rozjaśniają się w okolicy głowy i szyi. Charakterystyczną cechą głuszca są białe, długie pióra na szyi, które tworzą piękny kołnierzyk. Jak to zwykle bywa w przypadku ptaków, samice mają nieco skromniejsze upierzenie, w kolorze brązowym, z ciemniejszymi plamkami. To, co łączy samce i samice to szponiaste pazury oraz czerwone obwódki wokół oczu.
Chociaż jest to dość trudne dla niewprawionego miłośnika przyrody, głuszce zwyczajne możesz spotkać podczas spaceru po lesie. Rozglądaj się szczególnie w lasach mieszanych i iglastych z bujnym podszyciem, wszędzie tam, gdzie występuje zróżnicowana roślinność, owoce leśne i grzyby. Głuszce lubią przebywać w otoczeniu mchu, a tereny podmokłe są najczęściej wybierane ptaki w okresie lęgowym.
Co grozi głuszcom zwyczajnym?
Liczebność populacji głuszca zwyczajnego maleje, a same ptaki są narażone na wiele zagrożeń. Oto najpoważniejsze z nich:
- wylesianie, którego efektem jest utrata naturalnych siedlisk,
- redukcja obszarów leśnych utrudnia migrację między siedliskami,
- zmiany klimatyczne – wyższa temperatura wpływa na zmniejszenie dostępności pokarmu i konieczności migracji,
- bezpośrednia działalność człowieka, polowania i kłusownictwo (szczególnie w okresie godowym).
Głuszce powinny zostać objęte szczególną ochroną podczas okresu godowego. Zakłócanie ich spokoju prowadzi do zmniejszenia sukcesu rozrodczego i porzucania gniazd, a co za tym idzie – spadku liczebności populacji.
Utrata naturalnych siedlisk głuszców
Populacja głuszców maleje, gdy zmniejsza się liczba ich naturalnych siedlisk. Niestety stoi za tym człowiek, który dla względów ekonomicznych niszczy lasy, buduje nową infrastrukturę i poszerza swoją działalność na dotychczas dzikich, leśnych terenach. Fragmentacja lasu prowadzi do zanikania naturalnych obszarów siedliskowych głuszca zwyczajnego. Ptaki, które nie mogą znaleźć dla siebie miejsca są zmuszone migrować do innych miejsc, często takich, w których żyją już inne osobniki. Wpływa to na łączenie się populacji, utrudniony dostęp do pokarmu oraz miejsc lęgowych.
Zmiany klimatyczne
Kolejnym powodem, dla którego maleje liczba osobników głuszca zwyczajnego są zmiany klimatyczne. Zmienność opadów, coraz częstsze okresy suszy, rosnąca temperatura, zmiana sezonów – wszystko to wpływa na ograniczony dostęp do pokarmy, a także liczbę składanych jaj. Za zmianami klimatycznymi stoi także zmiana składu gatunkowego lasów – głuszce najchętniej wybierają lasy iglaste i mieszane, dlatego w poszukiwaniu najlepszego miejsca dla siebie zaczynają migrować.
Polowania i kłusownictwo
Niestety, wśród myśliwych i kłusowników głuszce zwyczajne nadal są uważane za atrakcyjne trofeum łowieckie. Wszystko ze względu na ich upierzenie, atrakcyjność wizualną, a nawet mięso. Polowania, w tym te nielegalne, to poważne zagrożenie dla populacji głuszca zwyczajnego. Obecnie istnieją przepisy, które kontrolują intensywność polowań na głuszce zwyczajne, jednak nadal notowane są nielegalne polowania i kłusownictwo. Te praktyki są szczególnie niebezpieczne w okresie godowym tych ptaków.
Ptasie choroby
Głuszce zwyczajne nie są odporne na typowe ptasie choroby, które są w stanie zdziesiątkować całą populację. Najczęściej chorują na kokcydiozę wywoływaną przez pasożyty, obserwowana jest także zapadalność na ptasią grypę. Chore ptaki stają się osłabione, a młode osobniki giną, ze względu na brak wypracowanej odporności. Na choroby głuszca zwyczajnego wpływa też spadek zdrowotności siedlisk i zmiany w ekosystemie leśnym.
Chrońmy głuszca zwyczajnego!
Głuszce zwyczajne to niezwykle ważny gatunek dla leśnego ekosystemu. Te piękne ptaki pomagają utrzymać równowagę ekologiczną, z ich pomocą rozprzestrzeniane są nasiona, głuszce żywiąc się owadami kontrolują ich populację i jakkolwiek brutalnie by to nie zabrzmiało – są też pokarmem dla drapieżników.
Głuszce zwyczajne pełnią też ważną rolę w historii i kulturze naszego kraju. Są wręcz uważane za dziedzictwo narodowe i symbol pięknej, dzikiem przyrody. Zwyczaje głuszców, ich tańce i zachowanie na wolności przyciągają miłośników przyrody i obserwatorów ptaków.
W ochronie głuszca zwyczajnego może pomóc każdy na różne sposoby:
- chroniąc naturalne siedliska głuszców,
- tworząc rezerwaty przyrody,
- prowadząc akcje edukacyjne,
- kontrolując skalę polowań,
- prowadząc badania naukowe, aby lepiej zrozumieć potrzeby tych ptaków.
Ogromną rolę w ochronie głuszca zwyczajnego odgrywają ochotnicy, lokalne społeczności oraz organizacje. Wszystkie powyższe działania odbywają się przy pomocy zaangażowanych osób, które chcą zwiększać świadomość społeczną i podejmują realne aktywności, aby polepszyć byt głuszca zwyczajnego.
Ważna jest edukacja
Kampanie edukacyjne i działania informacyjne to główne narzędzie ochotników i organizacji pozarządowych. Podczas prelekcji, warsztatów i wycieczek terenowych można lepiej poznać głuszce zwyczajne oraz zrozumieć zagrożenia, z jakimi muszą mierzyć się te piękne ptaki. Osoby zaangażowane w ochronę głuszca chętnie podejmują się konkretnych działań, takich jak prace rewitalizacyjne siedlisk głuszców.
Wbrew pozorom nie jest to trudne i polega na usuwaniu inwazyjnych gatunków roślin, które rosną w pobliżu naturalnych siedlisk tych ptaków, sadzenie drzew, ochronę obszarów podmokłych czy odnowę lasów. W efekcie głuszce mogą czuć się bezpieczne, łatwiej znajdować pożywienie i cieszyć się dostępem do naturalnych siedlisk. Efekty tych działań będą nieocenione i przyczynią się do zachowania tego gatunku także dla kolejnych pokoleń.
